Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

quam diū

  • 1 quam diū

        quam diū    as long as; see quam.

    Latin-English dictionary > quam diū

  • 2 Quam bene vivas refert, non quam diu

    • The important thing isn't how long you live, but how well you live. (Seneca)

    Latin Quotes (Latin to English) > Quam bene vivas refert, non quam diu

  • 3 Facilius est multa facere quam diu

    • It is easier to do many things than to do one for a long time. (Quintilianus)

    Latin Quotes (Latin to English) > Facilius est multa facere quam diu

  • 4 quam

        quam adv.    [qui].—Relat., in what manner, to what degree, how greatly, how, how much: nescis quam doleam, T.: vide, quam te amarit is: declaravit quam odisset senatum: docebat, quam veteres quamque iustae causae intercederent, Cs.: ut sentias quam vile sit corpus, L.: Vive memor quam sis aevi brevis, H.: ut nobis tempus quam diu diceremus praestitueres: mire quam illius loci cogitatio delectat (i. e. mirum est, quam, etc.), wonderfully.—Interrog., how?: quam avidum in pecuniis (hunc fuisse censetis)?: quam multis custodibus opus erit?: quam longe est hinc in saltum vestrum?—In exclamations, how! how very!: quam cupiunt laudari!: quam terribilis aspectu (incedebat)!: quam nihil praetermittis in consilio dando!: Quam paene regna Proserpinae vidimus! H. —Esp., in comparisons, in what degree, as: nihil est tam populare quam bonitas: quid est oratori tam necessarium quam vox?: tam diu requiesco, quam diu ad te scribo: tam esse clemens tyrannus, quam rex importunus potest: quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est, S.: tam sum amicus rei p. quam qui maxime: Non verbis dici potest Tantum quam navigare incommodumst, T.: maria aspera iuro Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam ne, etc., V.: intentis, non ab irā tantum, quam quod urbs videbatur, etc., L.: dimidium tributi quam quod regibus ferre soliti erant, half as much tribute as, etc., L.: nihil aeque eos terruit, quam robur imperatoris, L.: quam multā grandine nimbi crepitant, sic ictibus heros Creber pulsat, V.—With ellips. of tam, as much as, to the extent that, as... as: quam voletis multi dicent, as many of you as choose: quam diu vixit, all his life: quam diu tu voles, as long as you will: non militum fiduciā quam iuventutis, not so much, L.: tyrannus, quam qui umquam, saevissimus, never surpassed in cruelty, L.: Huc turba ruebat... Quam multa cadunt folia, as numerous as, V. —With sup. and possum or (old) queo: ut te redimas captum quam queas Minumo, at the lowest price you can, T.: quam plurimos potest equites educit, S.: quam maximis potest itineribus pervenit, Cs.: quam maxime possem, contenderem, to the utmost of my power.—With sup. and ellips. of possum, in the highest degree, as... as possible, extremely, very: quam minimum spati daretur, the shortest time possible, Cs.: quam plurimo vendere, at the highest price: ut quam primum accederet, as soon as possible: quam primum, forthwith, V. —Colloq.: quam familiariter, very, T.—Implying difference of degree (after a comp. or word of comparison), than: acrior quam ego sum: omnia sunt citius facta quam dixi: nec diutius vixit quam locuta est: ut aditus non magis nobilitati quam virtuti pateret: istas tu partīs potius quam defectionem vocas?: Nec tibi grata minus pietas... Quam fuit illa Iovi, O.: se temere magis quam satis caute inferre, L.: non locuta est ferocius quam poculum inpavide hausit, L.: speciem gloriae vehementius quam caute appetebat, Ta.: maiorem pecuniam polliceri, quam quantam hic dedisset: ne libentius haec evomere videar quam verius, with more satisfaction than accuracy: pestilentia minacior quam perniciosior, more threatening than destructive, L.: turbavit ordinem non acrior quam pertinacior impetus, L.: quid hoc fieri turpius potest, quam eum... labi: ne aliter, quam ego velim, meum laudet ingenium, otherwise than as I wished: quis antea, quis esset, quam cuius gener esset, audivit? sooner... than: pridie quam a me tu coactus eo profitere, on the day before. virtus nihil aliud est quam in se perfecta natura: nil aliud agens quam ut, etc., with no other purpose than, etc., L.: saepe supra feret, quam fieri possit, more than: ultra quam satis est, producitur.—Praegn., after verbs implying preference or superiority, rather than: praestare omnīs perferre acerbitates, quam non civibus parentarent, Cs.: si eligere commodissimum quodque, quam sese uni vellent addicere: esse quam videri bonus malebat, S.: malae rei se quam nullius duces esse volunt, L.: statuit congredi quam refugere, N.—After expressions of time, later than, after that, after: die vicensimo quam creatus erat dictaturā se abdicavit, L.: anno trecentesimo altero quam condita Roma erat, L.
    * * *
    I
    how, how much; as, than

    quam + superlative -- as... as possible

    II
    how, than

    Latin-English dictionary > quam

  • 5 diū

        diū adv. with comp. diūtius, and sup. diūtissimē    [DIV-], by day, all day: diu noctuque, continually, S.— All day, a long time, long while, long: Haud diust, T.: diu consultum: ad pedes iacuit: Ut docui te saepe diuque, H.: diu atque acriter pugnatum est, Cs.: nec diutius vixit quam locuta est: sustinere impetūs, Cs.: ubi se diutius duci intellexit, put off indefinitely, Cs.: paulum diutius abesse, a little too long, L.: neque illis diutius eā (victoriā) uti licuisset, S.: (Cato) qui senex diutissime fuisset, Cs.: quam diutissime vivere: satis diu naturae vixi, long enough: cur tam diu loquimur?: tam diu, dum urbis moenibus continebatur, as long as: ne tam diu quidem dominus erit, dum, etc., even long enough, etc.: tecum fuit, as long as: numquam quicquam iam diu Mi evenit, this long time: audivimus hoc iam diu: Neque diu... huc commigrarunt, long ago, T.
    * * *
    diutius, diutissime ADV
    by day, all day; (for) a long time; long since

    Latin-English dictionary > diū

  • 6 diu

    dĭū (old form dĭūs, Orell. Inscr. 8206), adv. [old acc. form of duration of time; root in dies; v. Corss. Ausspr. 1, 232 sqq.].
    1.
    (Acc. to dies, I. B. 2.) By day (very rare), Manil. 4, 823;

    usually with noctu: noctuque et diu,

    Plaut. Cas. 4, 4, 5: noctu diuque, Titin. and Sall. H. Fragm. ap. Charis. p. 185 P. (Sall. H. 2, 54 Dietsch); Sall. J. 38, 3; 44, 5; 70, 1: nec noctu, nec diu, Plaut. Fragm. ap. Non. 98, 27:

    diu noctuque iter properabunt,

    Tac. A. 15, 12 fin.:

    noctu diuque hostibus obniti,

    id. H. 2, 5.—
    2.
    (Acc. to dies, II. A. 3.; lit., a space of time, a while; hence, with intens. signif.) A long time, long while, long (freq. in all periods; cf.:

    pridem, dudum): nimis diu et longum loquor,

    Plaut. Ps. 2, 3, 21; cf.

    so with longum,

    id. Ep. 3, 2, 40:

    diu multumque scriptitare,

    Cic. de Or. 1, 33, 152; so,

    diu multumque,

    id. Or. 1; id. Phil. 13, 5; id. Sull. 26, 73; Sall. J. 94, 3; Flor. 2, 3, 5;

    also: multum diuque,

    Cic. de Sen. 3 fin.:

    multum et diu,

    id. Agr. 2, 32, 88; id. Inv. 2, 19, 58:

    multum ac diu,

    App. M. 2, p. 126, 6; cf.

    also: recordatus multum et diu cogitavi... Eam rem volutavi et diu disputavi,

    Plaut. Most. 1, 2, 1 and 4:

    saepe et diu,

    Cic. Quint. 31, 96; cf.:

    saepe diuque,

    Hor. Ep. 1, 13, 1;

    diu diuque,

    App. M. 5, p. 167, 16; 12, p. 266, 16:

    diu atque acriter pugnatum est,

    Caes. B. G. 1, 26; 3, 21 et saep.:

    diu ego hunc cruciabo,

    Plaut. Capt. 3, 5, 73:

    Stoici diu mansuros aiunt animos: semper, negant,

    Cic. Tusc. 1. 31 fin.: [p. 600] diu princeps oratorum, aliquando aemulus Ciceronis, Quint. 11, 3, 8:

    tam diu restitisti,

    Plaut. Most. 3, 2, 100:

    tam diu,

    id. Mil. 3, 1, 34; id. ib. 4, 2, 89; Ter. Ad. 2, 2, 27; id. Hec. 4, 4, 23; id. Phorm. 1, 3, 13:

    eo, quo jam diu Sum judicatus,

    Plaut. Men. 1, 1, 20; so,

    jam diu,

    id. Capt. 4, 2, 102; id. Most. 1, 3, 144; id. Poen. 5, 4, 29; cf.:

    diu est jam,

    id. Most. 1, 4, 25:

    ille vult diu vivere, hic diu vixit: quamquam, O di boni! quid est in hominis vita diu?

    Cic. de Sen. 19, 68 and 69; cf.:

    sat diu vixisse,

    Plaut. Capt. 4, 2, 12:

    nimis diu maceror,

    id. Ep. 3, 1, 2; so,

    nimis diu,

    id. Merc. 1, 54; id. Pers. 4, 4, 105:

    non diu apud hunc servies,

    id. Pers. 4, 4, 65; cf.:

    haud diu,

    id. Mil. 2, 1, 17; Ter. Eun. 2, 3, 67.—Followed by dum, donec:

    diu expectare, dum, etc.,

    Suet. de Rhet. 1:

    diu jacere donec, etc.,

    Tac. G. 45.— Comp.: diūtius, longer [the t inserted, as in sectius and setius from secus, being a remnant of adv. ending -ter or -tus]:

    nolo te jactari diutius,

    Plaut. Trin. 3, 2, 59; id. Rud. 1, 2, 5; Ter. Heaut. 1, 1, 50; id. ib. 3, 1, 15; Cic. Lael. 27, 104; id. Rosc. Am. 7 fin.; Caes. B. G. 1, 16, 5; id. ib. 1, 26, 1 et saep.: cf.:

    minus diu quam,

    Cic. Att. 7, 3, 1.—In the historians freq. = a long while, very long, no comparison being intended:

    ne diutius commeatu prohiberetur,

    Caes. B. G. 1, 49; 3, 9, 5; 3, 29, 2; 4, 35, 2;

    7, 20, 5 et saep.: neque illis, qui victoriam adepti forent, diutius ea uti licuisset,

    Sall. C. 39, 4:

    legiones diutius sine consulari fuere,

    Tac. H. 1, 9.— Sup.:

    (Cato) qui senex diutissime fuisset,

    Cic. Lael. 1, 4; so id. Pis. 37; id. de Imp. Pomp. 5 fin.; Caes. B. G. 6, 21, 4; Suet. Vit. 14 al.:

    ut quam diutissime te jucunda opinione oblectarem,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1;

    so with quam,

    Caes. B. C. 3, 102, 3.—
    B.
    Long since, a great while ago (mostly ante-class.): quod arci, diu facti, celeriter corruissent, Varr. ap. Non. 77, 14; cf.:

    scelus, inquam, factum'st jam diu antiquom et vetus,

    Plaut. Most. 2, 2, 45; so,

    jam diu,

    id. Ep. 1, 1, 9; id. Men. 2, 3, 28; id. Ps. 1, 3, 4; Ter. Eun. 5, 6, 1; Cic. Att. 1, 19, 9 al.;

    for which: diu jam,

    Plin. 25, 1, 1, § 2; id. 19, 4, 15, § 40:

    is ex Anactorio... huc commigravit in Calydonem haud diu,

    not long ago, a short time ago, Ter. Ad. 4, 5, 15:

    nec loci gnara sum, nec diu hic fui,

    it is not long since I was here, Plaut. Rud. 1, 3, 28:

    jam diu est factum, quom discesti ab hero,

    id. As. 2, 1, 3.—With foll. quom, id. Merc. 3, 1, 44.—

    With postquam,

    id. Pers. 5, 2, 41.—With quod, id. Am. 1, 1, 146; August. Retract. 1 Prol.—
    C.
    In Mela repeatedly of place, a long way:

    Italia... inter superum mare et inferum excurrit diu solida,

    Mel. 2, 4, 1; so id. 1, 2, 3; id. 1, 3, 5. Cf. Hand Turs. II. pp. 285-291.

    Lewis & Short latin dictionary > diu

  • 7 diu

    1. diū (altlat. diūs), Adv. (eig. alter Abl. v. dies, wie noctu v. nox), bei Tage, Manil. 4, 823. Apul. met. 4, 9: gew. verb. noctu et diu, Plaut.: noctu diuque, Sall. fr.: nocte diuque, Apul.: diu noctuque, Tac. u. Apul.: diuque noctuque, Apul.: nec noctu nec diu, Titin. fr.: altlat., noctu diusque, Titin. com. 13: neque noctu neque dius, Plaut. merc. 862.
    ————————
    2. diū (verwandt m. dū-dum), Compar. diūtius, Superl. diūtissimē, 1) eine Weile, längere Zeit, in längerer Zeit, Ggstz. uno tempore, Cic.: Ggstz. momento, Sen.: Ggstz. semper, Cic.: Ggstz. saepius, Suet.: verb. satis diu, Cic. – 2) lange Zeit hindurch, eine geraume Zeit, lange, Komik., Cic. u.a.: tam diu, Ter. u. Cic.: verb. iam diu, schon eine geraume Zeit, schon lange, Plaut., Cic. u.a.: diu multumque, Cic.; od. multum et diu, Cic.: satis diuque, Auct. b. Afr.: parum diu, zu kurz, Cic.: diu post, non (neque) diu post, Gell.: diu postea, Amm.: multum diuque, Val. Max.: diu diuque, Apul. – diu mori, perire, lange d.i. langsam sterben, Sen. – altlat., quam dius, wie lange, Corp. inscr. Lat. 6, 13101. – 3) gew. verb. iam diu, schon seit langer Zeit, schon vor langer Zeit, Plaut., Cic. u.a.: neque enim diu huc commigrarunt, erst vor nicht langer Zeit, Ter.: nec diu hic fui, ich bin vor nicht langer Zeit erst hierher gekommen, Plaut.: iam diu factum est, cum od. postquam etc., Plaut.: haud sane diu est, cum etc., Plaut.: neque diu est, cum etc., Apul. apol. 22. – 4) der Compar. diūtius steht a) in der Vergleichung, länger (wo, wie im Deutschen, oft der Nachsatz: als ich sollte u. dgl., fehlt), Cic. u.a. – m. folg. quam, diutius quam duabus horis locutum esse constat, Sen. de clem. 1, 9, 11. – b) aber auch für diu, längere Zeit, allzulange, Cic.
    ————
    u.a.: paulo diutius abesse, Liv. – Superl. diūtissimē, Cic., Caes. u.a. – 5) übtr., im Raume, weit, weithin, Mela 1, 2, 3 (1. § 11) u.a. – ⇒ diūtius bei ältern Dichtern, diŭtius bei Phädrus, s.L. Müller de re metr. p. 348. Fléckeisen Jahrbb. 101, 69. Weinrich Philol. 30, 625. Dziatzko Rhein. Museum 23, 96.
    ————————
    3. dīū, Abl., s. 2. dius no. II.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > diu

  • 8 diu [2]

    2. diū (verwandt m. dū-dum), Compar. diūtius, Superl. diūtissimē, 1) eine Weile, längere Zeit, in längerer Zeit, Ggstz. uno tempore, Cic.: Ggstz. momento, Sen.: Ggstz. semper, Cic.: Ggstz. saepius, Suet.: verb. satis diu, Cic. – 2) lange Zeit hindurch, eine geraume Zeit, lange, Komik., Cic. u.a.: tam diu, Ter. u. Cic.: verb. iam diu, schon eine geraume Zeit, schon lange, Plaut., Cic. u.a.: diu multumque, Cic.; od. multum et diu, Cic.: satis diuque, Auct. b. Afr.: parum diu, zu kurz, Cic.: diu post, non (neque) diu post, Gell.: diu postea, Amm.: multum diuque, Val. Max.: diu diuque, Apul. – diu mori, perire, lange d.i. langsam sterben, Sen. – altlat., quam dius, wie lange, Corp. inscr. Lat. 6, 13101. – 3) gew. verb. iam diu, schon seit langer Zeit, schon vor langer Zeit, Plaut., Cic. u.a.: neque enim diu huc commigrarunt, erst vor nicht langer Zeit, Ter.: nec diu hic fui, ich bin vor nicht langer Zeit erst hierher gekommen, Plaut.: iam diu factum est, cum od. postquam etc., Plaut.: haud sane diu est, cum etc., Plaut.: neque diu est, cum etc., Apul. apol. 22. – 4) der Compar. diūtius steht a) in der Vergleichung, länger (wo, wie im Deutschen, oft der Nachsatz: als ich sollte u. dgl., fehlt), Cic. u.a. – m. folg. quam, diutius quam duabus horis locutum esse constat, Sen. de clem. 1, 9, 11. – b) aber auch für diu, längere Zeit, allzulange, Cic. u.a.: paulo diutius abesse, Liv. – Superl. diūtissimē, Cic., Caes. u.a. – 5) übtr., im Raume, weit, weithin, Mela 1, 2, 3 (1. § 11) u.a. – / diūtius bei ältern Dichtern, diŭtius bei Phädrus, s.L. Müller de re metr. p. 348. Fléckeisen Jahrbb. 101, 69. Weinrich Philol. 30, 625. Dziatzko Rhein. Museum 23, 96.

    lateinisch-deutsches > diu [2]

  • 9 diu

    I (compar. diutius, superl. diutissime) [одного корня с dudum ]
    1) долго, в течение долгого времени (d. multumque C)
    parum d. C — слишком мало времени, очень недолго
    quam d. Pt — (до тех пор,) пока
    2) давно (jam d. Pl etc.)
    II diū adv. (арх. diūs)
    днём Man, Ap
    noctu (nocte) diuque или diu noctuque Pl, Sl, T etc. — днём и ночью
    neque noctu neque diu Pl — ни ночью, ни днём
    III dīū арх. abl. к dium

    Латинско-русский словарь > diu

  • 10 quam

    adv.
    1) ( при возгласах и вопросах) как, до какой степени, насколько (q. diu? Pl etc.)
    q. nihil! C — до чего мало!
    2)
    q... (tam) — как... так, насколько... настолько (non tam generosus, q. pecuniosus C)
    3)
    а) (при compar.) чем, нежели (magis audacter, q. parate C)
    longior, q. latior C — больший в длину, чем в ширину
    б) (иногда с posit.) по сравнению (tacita bona est mulier, q. loquens Pl)
    proelium atrocius, q. pro numero pugnantium L — сражение более ожесточённое, чем можно было ожидать при (данном) числе бойцов
    pacem q. bellum probare T — одобрять больше мир, чем войну
    dimidium q. quod acceperat L — половина того, что он получил
    4) (при superl.) как можно, возможно (exercitus q. maximus L)
    q. maximā voce C — как можно громче
    5) ( время) после того, как
    postero die, q. C — на другой день после того, как
    6) ( для усиления наречия) чрезвычайно, весьма (nimis q. formido Pl; mire q. C)

    Латинско-русский словарь > quam

  • 11 tam diu

    tam-dĭū (also separately, tam diu; and less correctly, tandiu), adv., so long, for so long a time.
    I.
    With comp.-clause understood (cf. tam, II. B.): quid illaec nunc tam diu intus Remoratur? as long as she does, Plaut. Cas. 4, 3, 10:

    haud quidquam est quod cupiam tam diu,

    id. Curc. 1, 3, 15:

    quid tam intus fuisse te dicam diu?

    id. Mil. 4, 5, 2:

    quid illic tam diu restitisti?

    id. Most. 3, 2, 100:

    credo ego miseram fuisse Penelopam quae tam diu viro suo caruit,

    id. Stich. 1, 1, 2:

    sed quid haec hic autem tam diu ante aedes stetit?

    id. Truc. 2, 3, 14:

    in ludo qui fuisti tam diu,

    id. As. 1, 3, 73:

    ubi te oblectasti tam diu?

    Ter. Hec. 1, 2, 9:

    quae tam permansit diu,

    id. ib. 3, 1, 25:

    abs te tam diu nihil litterarum?

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    te abfuisse tam diu a nobis dolui,

    id. Fam. 2, 1, 2: ducenti ferme et decem anni colliguntur: tam diu Germania vincitur. for so long a time as this has Germany been defeated, Tac. G. 37. —
    II.
    As antecedent of a temporal clause, introduced by quam diu (diu repeated, cf. tam, I. B. 2.), quam, dum, quoad: tam diu... quam diu, etc., as long as.
    A.
    By quam diu (both clauses take the same tense; and if in past time, the perf. indic.):

    ego tam diu requiesco quam diu aut ad te scribo aut tuas litteras lego,

    Cic. Att. 9, 4, 1:

    ratio tam diu potens est, quam diu deducta est ab affectibus,

    Sen. Ira, 1, 7, 3:

    (Verres) tam diu in imperio suo classem vidit quam diu convivium ejus praetervecta est,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    (Bibulus) se oppido munitissimo tam diu tenuit quam diu in provinciā Parthi fuerunt,

    id. Fam. 12, 19, 2:

    quorum (oratorum) quam diu mansit imitatio, tam diu genus illud dicendi vixit,

    id. Or. 2, 23, 94:

    cur ea (signa) quam diu alium praetorem de te in judicium iturum putasti, tam diu domi fuerunt?

    id. Verr. 2, 1, 19, § 51:

    ignominia illa tam diu in illo homine fuit, quam diu iste in provinciā mansit,

    id. ib. 2, 2, 27, §

    67: manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas,

    id. Fin. 2, 24, 78:

    qui urcus, cum recipit salem... tam diu jam torretur, quam diu strepitum edit,

    Col. 12, 21, 2.—With subj.:

    tam diu discendum est, quam diu nescias,

    Sen. Ep. 76, 3; cf. Cic. Tusc. 3, 31, 75; id. Verr. 2, 1, 9, § 25.—
    B.
    By quam:

    Hortensius vixit tam diu quam licuit in civitate bene beateque vivere,

    Cic. Brut. 1, 4:

    M. Piso tenuit locum tam diu quam ferre potuit laborem,

    id. ib. 67, 236.—
    C.
    By dum:

    Claudius usus est hoc Cupidine tam diu dum forum dis immortalibus habuit ornatum,

    only so long, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6:

    Gracchus tam diu laudabitur dum memoria rerum Romanarum manebit,

    id. Off. 2, 12, 43:

    eas litteras cum lego, minus mihi turpis videor, sed tam diu dum lego,

    id. Att. 9, 6, 5:

    (Bajae nostrae) tam diu dum tu ades sunt oblitae sui,

    id. Fam. 9, 12, 1.—With subj.:

    ne tam diu quidem dominus erit, dum ex eis (servis) de patris morte quaeratur?

    Cic. Rosc. Am. 28, 78; id. Sen. 12, 41; id. Tusc. 5, 33, 96.—
    D.
    By quoad (very rare):

    tam diu autem velle debebis quoad te, quantum proficias, non poenitebit,

    Cic. Off. 1, 1, 2.—
    E.
    By donec (very rare):

    tam diu incenditur, donec, etc.,

    Col. 12, 18, 6:

    tam diu deferuntur atque incerta sunt, donec in solido resederunt,

    Sen. Q. N. 6, 9, 3; 3, 15, 5. —
    F.
    By ut (very rare):

    (Antiochus) didicit apud Philonem tam diu, ut constaret diutius didicisse neminem,

    Cic. Ac. 2, 22, 69:

    quae inductio ante tam diu subigenda est, ut rutrum mundum levemus,

    Pall. 1, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > tam diu

  • 12 tam diū or tam-diū

        tam diū or tam-diū (not tandiū), adv.    I. Of a definite time, so long, for so long a time.— Followed by quam diu (both clauses take the same tense; and if in past time, the perf indic.): ego tam diu requiesco quam diu ad te scribo: manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas. —Followed by quam: (Hortensius) vixit tam diu, quam licuit in civitate bene beateque vivere.— Followed by dum: Claudius usus est hoc Cupidine tam diu, dum forum dis inmortalibus habuit ornatum, only so long.—Followed by quoad: tam diu autem velle debebis quoad te non paenitebit.—Followed by ut: (Antiochus) didicit apud Philonem tam diu, ut constaret diutius didicisse neminem. —    II. So long, so very long: ubi te oblectasti tam diu? T.: abs te tam diu nihil litterarum?: ducenti ferme et decem anni conliguntur: tam diu Germania vincitur, all this time, Ta.

    Latin-English dictionary > tam diū or tam-diū

  • 13 postea quam

    postĕā (in some edd. also separately, post ĕa), adv. [post- and acc. plur. ea, orig. eā, Corss. Ausspr. 1, 769].
    I.
    After this or that, hereafter, thereafter, afterwards:

    P. Considius, qui in exercitu P. Sullae, et postea in M. Crassi fuerat,

    Caes. B. G. 1, 21; Cic. N. D. 2, 35, 90; id. Brut. 3, 12:

    postea, cum mihi nihil scriberetur, verebar ne, etc.,

    id. Fam. 2, 19, 1:

    postea vero quam equitatus in conspectum venit,

    Caes. B. G. 4, 37; Cato, R. R. 156. —With abl. of difference of time (class.):

    postea aliquanto,

    a little while after, Cic. Inv. 2, 51, 154:

    paucis postea mensibus,

    id. Clu. 47, 130:

    brevi postea mortuus est,

    id. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    non multo postea,

    not long after, id. Cat. 1, 6, 15:

    paulo postea,

    Amm. 26, 10, 5:

    multo postea,

    id. 28, 4, 3.— So with adv. of time (post-class.):

    non diu postea,

    Amm. 14, 11, 24:

    haud longe postea,

    id. 14, 7, 17:

    longe autem postea,

    id. 17, 4, 5.—With deinde, inde, or deinceps, then, [p. 1405] after that, afterwards:

    legati deinde postea missi ab rege,

    Liv. 41, 24:

    inde postea,

    id. 44, 24:

    postea deinceps,

    id. 45, 14.— postea quam (also as one word, posteaquam), after that (very freq. in Cic.):

    postea quam ego in Siciliam veni,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 138:

    posteaquam honoribus inservire coepi,

    id. Off. 2, 1, 4; 3, 2, 8:

    postea quam nuntii venerint,

    Caes. B. G. 6, 10; 7, 82; 5, 32:

    posteaquam Agesilaum misere,

    Just. 6, 2, 7.—Rarely with pluperf.:

    postea quam tantam multitudinem conlegerat emblematum,

    Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54 (cf. Zumpt, §

    507 b).—So, too, postea vero quam,

    Caes. B. G. 4, 37; Cic. Fam. 3, 7, 5; Sall. J. 29, 3; Nep. Dion, 4, 3 al.; cf.:

    postea autem quam ei nuntiatum est,

    Cic. Clu. 67, 192:

    postea (or post ea) loci for postea: post ea loci consul pervenit in oppidum,

    Sall. J. 102, 1.—
    II.
    Transf.
    A.
    Afterwards, for then, besides (ante-class.), Plaut. Merc. 2, 3, 35; id. Most. 1, 3, 131 (dub.).—
    B.
    Then, in consequence of this:

    nonne haec justa tibi videntur postea?

    Ter. Ad. 4, 5, 26.—

    Hence, quid postea?

    what next? what further? what then? Ter. Eun. 4, 7, 23:

    quid postea, si Romae assiduus fui?

    Cic. Rosc. Am. 33, 94:

    at enim nemo post reges exactos de plebe consul fuit: quid postea?

    Liv. 4, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > postea quam

  • 14 quamdiu

    quam-dĭu, less freq. quandĭu (mostly as two words, sometimes separated:

    quam voluit diu,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 7), adv.
    I.
    Interrog., how long ago? how long? quamdiu id factum est? Plaut. Capt. 5, 3, 3:

    quandiu apud vos ero,

    Vulg. Marc. 9, 18.—
    II.
    Rel.
    1.
    Of time, as long as, until, during (class.):

    quamdiu potuit, tacuit,

    Caes. B. G. 1, 17:

    disces, quamdiu voles,

    Cic. Off. 1, 1, 2; Col. 12, 52, 13.—
    (β).
    Until (very rare):

    jubebat, ut semper id comesset, quamdiu tamen melius invenisset,

    Lampr. Elag. 29, 7.— Comp.:

    quamdiutius,

    Not. Tir. p. 35.— Sup.:

    ‡ quamdiutissime,

    Not. Tir. p. 35.—
    2.
    Of inference, inasmuch as, in that (late Lat.):

    quandiu fecistis uni ex his fratribus,

    Vulg. Matt. 25, 40.

    Lewis & Short latin dictionary > quamdiu

  • 15 quamdiu

    1) как долго, доколе? Pl, C
    2) (до тех пор) пока (q. potuit, tacuit Cs)

    Латинско-русский словарь > quamdiu

  • 16 quamdiu

    quam-diū, I) interrog. wie lange? seit wie langer Zeit? wann? Plaut. capt. 980. – II) relat.: a) wie lange, so lange (wie), Cic. u.a. – b) so lange (wie), während der Zeit, daß, Colum. 12, 52, 13. – c) so lange bis, Lampr. Heliog. 29, 7. Vopisc. Prob. 14, 2. Amm. 22, 15, 23. Veget. mil. 3, 9. Macr. somn. Scip. 1, 18, 11 u.a. (s. Ott Beiträge zur latein. Lexik. 2, 16. Paucker Add. lex. Lat. p. 38 annot. 37).

    lateinisch-deutsches > quamdiu

  • 17 quamdiu

    quam-diū, I) interrog. wie lange? seit wie langer Zeit? wann? Plaut. capt. 980. – II) relat.: a) wie lange, so lange (wie), Cic. u.a. – b) so lange (wie), während der Zeit, daß, Colum. 12, 52, 13. – c) so lange bis, Lampr. Heliog. 29, 7. Vopisc. Prob. 14, 2. Amm. 22, 15, 23. Veget. mil. 3, 9. Macr. somn. Scip. 1, 18, 11 u.a. (s. Ott Beiträge zur latein. Lexik. 2, 16. Paucker Add. lex. Lat. p. 38 annot. 37).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > quamdiu

  • 18 tamdiu

    tam-dĭū (also separately, tam diu; and less correctly, tandiu), adv., so long, for so long a time.
    I.
    With comp.-clause understood (cf. tam, II. B.): quid illaec nunc tam diu intus Remoratur? as long as she does, Plaut. Cas. 4, 3, 10:

    haud quidquam est quod cupiam tam diu,

    id. Curc. 1, 3, 15:

    quid tam intus fuisse te dicam diu?

    id. Mil. 4, 5, 2:

    quid illic tam diu restitisti?

    id. Most. 3, 2, 100:

    credo ego miseram fuisse Penelopam quae tam diu viro suo caruit,

    id. Stich. 1, 1, 2:

    sed quid haec hic autem tam diu ante aedes stetit?

    id. Truc. 2, 3, 14:

    in ludo qui fuisti tam diu,

    id. As. 1, 3, 73:

    ubi te oblectasti tam diu?

    Ter. Hec. 1, 2, 9:

    quae tam permansit diu,

    id. ib. 3, 1, 25:

    abs te tam diu nihil litterarum?

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    te abfuisse tam diu a nobis dolui,

    id. Fam. 2, 1, 2: ducenti ferme et decem anni colliguntur: tam diu Germania vincitur. for so long a time as this has Germany been defeated, Tac. G. 37. —
    II.
    As antecedent of a temporal clause, introduced by quam diu (diu repeated, cf. tam, I. B. 2.), quam, dum, quoad: tam diu... quam diu, etc., as long as.
    A.
    By quam diu (both clauses take the same tense; and if in past time, the perf. indic.):

    ego tam diu requiesco quam diu aut ad te scribo aut tuas litteras lego,

    Cic. Att. 9, 4, 1:

    ratio tam diu potens est, quam diu deducta est ab affectibus,

    Sen. Ira, 1, 7, 3:

    (Verres) tam diu in imperio suo classem vidit quam diu convivium ejus praetervecta est,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    (Bibulus) se oppido munitissimo tam diu tenuit quam diu in provinciā Parthi fuerunt,

    id. Fam. 12, 19, 2:

    quorum (oratorum) quam diu mansit imitatio, tam diu genus illud dicendi vixit,

    id. Or. 2, 23, 94:

    cur ea (signa) quam diu alium praetorem de te in judicium iturum putasti, tam diu domi fuerunt?

    id. Verr. 2, 1, 19, § 51:

    ignominia illa tam diu in illo homine fuit, quam diu iste in provinciā mansit,

    id. ib. 2, 2, 27, §

    67: manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas,

    id. Fin. 2, 24, 78:

    qui urcus, cum recipit salem... tam diu jam torretur, quam diu strepitum edit,

    Col. 12, 21, 2.—With subj.:

    tam diu discendum est, quam diu nescias,

    Sen. Ep. 76, 3; cf. Cic. Tusc. 3, 31, 75; id. Verr. 2, 1, 9, § 25.—
    B.
    By quam:

    Hortensius vixit tam diu quam licuit in civitate bene beateque vivere,

    Cic. Brut. 1, 4:

    M. Piso tenuit locum tam diu quam ferre potuit laborem,

    id. ib. 67, 236.—
    C.
    By dum:

    Claudius usus est hoc Cupidine tam diu dum forum dis immortalibus habuit ornatum,

    only so long, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6:

    Gracchus tam diu laudabitur dum memoria rerum Romanarum manebit,

    id. Off. 2, 12, 43:

    eas litteras cum lego, minus mihi turpis videor, sed tam diu dum lego,

    id. Att. 9, 6, 5:

    (Bajae nostrae) tam diu dum tu ades sunt oblitae sui,

    id. Fam. 9, 12, 1.—With subj.:

    ne tam diu quidem dominus erit, dum ex eis (servis) de patris morte quaeratur?

    Cic. Rosc. Am. 28, 78; id. Sen. 12, 41; id. Tusc. 5, 33, 96.—
    D.
    By quoad (very rare):

    tam diu autem velle debebis quoad te, quantum proficias, non poenitebit,

    Cic. Off. 1, 1, 2.—
    E.
    By donec (very rare):

    tam diu incenditur, donec, etc.,

    Col. 12, 18, 6:

    tam diu deferuntur atque incerta sunt, donec in solido resederunt,

    Sen. Q. N. 6, 9, 3; 3, 15, 5. —
    F.
    By ut (very rare):

    (Antiochus) didicit apud Philonem tam diu, ut constaret diutius didicisse neminem,

    Cic. Ac. 2, 22, 69:

    quae inductio ante tam diu subigenda est, ut rutrum mundum levemus,

    Pall. 1, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > tamdiu

  • 19 tandiu

    tam-dĭū (also separately, tam diu; and less correctly, tandiu), adv., so long, for so long a time.
    I.
    With comp.-clause understood (cf. tam, II. B.): quid illaec nunc tam diu intus Remoratur? as long as she does, Plaut. Cas. 4, 3, 10:

    haud quidquam est quod cupiam tam diu,

    id. Curc. 1, 3, 15:

    quid tam intus fuisse te dicam diu?

    id. Mil. 4, 5, 2:

    quid illic tam diu restitisti?

    id. Most. 3, 2, 100:

    credo ego miseram fuisse Penelopam quae tam diu viro suo caruit,

    id. Stich. 1, 1, 2:

    sed quid haec hic autem tam diu ante aedes stetit?

    id. Truc. 2, 3, 14:

    in ludo qui fuisti tam diu,

    id. As. 1, 3, 73:

    ubi te oblectasti tam diu?

    Ter. Hec. 1, 2, 9:

    quae tam permansit diu,

    id. ib. 3, 1, 25:

    abs te tam diu nihil litterarum?

    Cic. Att. 1, 2, 1:

    te abfuisse tam diu a nobis dolui,

    id. Fam. 2, 1, 2: ducenti ferme et decem anni colliguntur: tam diu Germania vincitur. for so long a time as this has Germany been defeated, Tac. G. 37. —
    II.
    As antecedent of a temporal clause, introduced by quam diu (diu repeated, cf. tam, I. B. 2.), quam, dum, quoad: tam diu... quam diu, etc., as long as.
    A.
    By quam diu (both clauses take the same tense; and if in past time, the perf. indic.):

    ego tam diu requiesco quam diu aut ad te scribo aut tuas litteras lego,

    Cic. Att. 9, 4, 1:

    ratio tam diu potens est, quam diu deducta est ab affectibus,

    Sen. Ira, 1, 7, 3:

    (Verres) tam diu in imperio suo classem vidit quam diu convivium ejus praetervecta est,

    Cic. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    (Bibulus) se oppido munitissimo tam diu tenuit quam diu in provinciā Parthi fuerunt,

    id. Fam. 12, 19, 2:

    quorum (oratorum) quam diu mansit imitatio, tam diu genus illud dicendi vixit,

    id. Or. 2, 23, 94:

    cur ea (signa) quam diu alium praetorem de te in judicium iturum putasti, tam diu domi fuerunt?

    id. Verr. 2, 1, 19, § 51:

    ignominia illa tam diu in illo homine fuit, quam diu iste in provinciā mansit,

    id. ib. 2, 2, 27, §

    67: manebit ergo amicitia tam diu, quam diu sequetur utilitas,

    id. Fin. 2, 24, 78:

    qui urcus, cum recipit salem... tam diu jam torretur, quam diu strepitum edit,

    Col. 12, 21, 2.—With subj.:

    tam diu discendum est, quam diu nescias,

    Sen. Ep. 76, 3; cf. Cic. Tusc. 3, 31, 75; id. Verr. 2, 1, 9, § 25.—
    B.
    By quam:

    Hortensius vixit tam diu quam licuit in civitate bene beateque vivere,

    Cic. Brut. 1, 4:

    M. Piso tenuit locum tam diu quam ferre potuit laborem,

    id. ib. 67, 236.—
    C.
    By dum:

    Claudius usus est hoc Cupidine tam diu dum forum dis immortalibus habuit ornatum,

    only so long, Cic. Verr. 2, 4, 3, § 6:

    Gracchus tam diu laudabitur dum memoria rerum Romanarum manebit,

    id. Off. 2, 12, 43:

    eas litteras cum lego, minus mihi turpis videor, sed tam diu dum lego,

    id. Att. 9, 6, 5:

    (Bajae nostrae) tam diu dum tu ades sunt oblitae sui,

    id. Fam. 9, 12, 1.—With subj.:

    ne tam diu quidem dominus erit, dum ex eis (servis) de patris morte quaeratur?

    Cic. Rosc. Am. 28, 78; id. Sen. 12, 41; id. Tusc. 5, 33, 96.—
    D.
    By quoad (very rare):

    tam diu autem velle debebis quoad te, quantum proficias, non poenitebit,

    Cic. Off. 1, 1, 2.—
    E.
    By donec (very rare):

    tam diu incenditur, donec, etc.,

    Col. 12, 18, 6:

    tam diu deferuntur atque incerta sunt, donec in solido resederunt,

    Sen. Q. N. 6, 9, 3; 3, 15, 5. —
    F.
    By ut (very rare):

    (Antiochus) didicit apud Philonem tam diu, ut constaret diutius didicisse neminem,

    Cic. Ac. 2, 22, 69:

    quae inductio ante tam diu subigenda est, ut rutrum mundum levemus,

    Pall. 1, 15.

    Lewis & Short latin dictionary > tandiu

  • 20 tam

    tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.
    I.
    As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.
    A.
    As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.
    1.
    In comparison between two adjj.:

    tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

    a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

    non tam solido quam splendido nomine,

    id. Fin. 1, 18, 61:

    tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

    Val. Max. 3, 8, 1:

    adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

    things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

    quorum vires quam repentinae tam breves,

    Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

    non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

    Cic. Brut. 37, 140:

    ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

    id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

    maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

    Liv. 7, 1, 8:

    quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

    id. 21, 43, 11:

    donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

    id. 4, 2, 4. —
    2.
    In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.
    a.
    As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

    not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

    as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

    quam placida'st aqua,

    id. ib. 3, 2, 165:

    tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

    id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

    nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

    Cic. Or. 30, 168:

    tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

    id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—
    b.
    The adjective not repeated.
    (α).
    The terms of comparison being nouns or pronouns:

    tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

    Plaut. Capt. 2, 2, 60:

    fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

    id. Bacch. 3, 3, 30:

    tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

    id. Cas. 3, 6, 43:

    ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

    id. Poen. 1, 2, 145:

    tam crebri ad terram decidebant quam pira,

    id. ib. 2, 38:

    tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

    Ter. Ad. 5, 3, 63:

    quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

    id. ib. 4, 1, 18:

    tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

    Cic. Sull. 31, 87:

    tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

    id. Fam. 13, 3:

    nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

    Liv. 45, 22:

    nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

    Sen. Q. N. 3, 30, 6:

    (cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

    Quint. 8, 2, 8:

    (ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

    Sen. Ira, 1, 9, 2.—

    Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

    Plaut. Cist. 2, 1, 20:

    nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

    Cic. Sen. 12, 41:

    neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

    Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

    quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

    Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

    vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

    Liv. 28, 39, 13. —
    (β).
    With quam in subst.-clause:

    quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

    Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

    juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

    Cic. Leg. 1, 4, 12. —

    Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

    Cic. Leg. 1, 4, 14.—
    (γ).
    With quam in adverb.-clause:

    cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

    Cato, R. R. 21, 1:

    si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

    Plaut. Cist. 4, 2, 5:

    tua est imago: tam consimili'st quam potest,

    id. Men. 5, 9, 4:

    sororem tam similem quam lacte lacti est,

    id. Mil. 2, 2, 87.—
    B.
    Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.
    1.
    Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

    quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

    Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

    nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

    Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—
    2.
    The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

    tam facile vinces quam pirum volpes comest,

    id. Most. 3, 1, 26:

    tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

    id. Merc. 1, 2, 77:

    tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

    id. Truc. 1, 2, 109:

    tam facile quam tu arbitraris,

    Cic. Div. 1, 6, 10:

    tam cito evertetur quam navis, etc.,

    id. Rep. 1, 34, 51:

    nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

    Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

    Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

    Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

    quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

    Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —
    C.
    With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.
    1.
    One verb compared with another:

    nam quod edit tam duim quam perduim,

    for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

    vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

    Cic. Att. 13, 20, 4:

    utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

    Quint. 2, 5, 17:

    Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

    Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

    fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

    Lucr. 6, 115.—
    2.
    The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,
    (α).
    Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

    tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

    Plaut. Capt. 2, 2, 61:

    tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

    id. Aul. 3, 6, 12:

    quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

    id. Capt. 2, 2, 6:

    tam huic loqui licere oportet quam isti,

    id. Cas. 2, 6, 58:

    tam tibi istuc credo quam mihi,

    id. Ep. 1, 2, 25:

    haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

    Cic. Ac. 2, 44, 137:

    tam moveor quam tu, Luculle,

    id. ib. 2, 46, 141:

    tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

    id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

    tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

    Cic. Tusc. 1, 24, 56:

    sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

    Sen. Ira. 1, 12, 4:

    meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

    id. ib. 1, 15, 1:

    tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

    id. Q. N. 3, 16, 3:

    quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

    Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

    sic),

    Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

    Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

    Ter. Heaut. 4, 3, 8:

    nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

    Cic. Tusc. 3, 16, 34:

    quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

    id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

    cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

    id. Fam. 7, 3, 2:

    qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

    id. Att. 2, 17, 2:

    neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

    id. Verr. 1, 8, 21:

    Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

    Liv. 38, 39, 10.—
    (β).
    Object-inff.:

    qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

    Cic. Ac. 2, 14, 44:

    quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

    id. Tusc. 1, 7, 13:

    virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

    id. Lael. 26, 98.—
    (γ).
    Subject-inff. or dependent clauses:

    ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

    Plaut. As. 1, 1, 109:

    Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

    Ter. Eun. 4, 4, 51:

    tam teneor dono quam si dimittar onustus,

    Hor. Ep. 1, 7, 18:

    Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

    Ov. M. 4, 613:

    tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

    Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

    nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

    Cic. Off. 1, 34, 125:

    eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

    id. Att. 9, 2, a, 3:

    nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

    id. Tusc. 2, 12, 28:

    non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

    id. Or. 2, 72, 295:

    cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

    id. Top. 1, 2:

    auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

    Liv. 2, 44, 7:

    Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

    id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —
    (δ).
    With quam in adverb.-clause:

    tam confido quam poti'st,

    Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

    v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

    Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—
    (ε).
    Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

    quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

    Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

    quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

    id. Brut. 15, 58.—
    D.
    With esse and predic. noun:

    tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

    Plaut. Mil. 2, 5, 47:

    equidem tam sum servos quam tu,

    id. Capt. 3, 4, 11:

    tam ego homo sum quam tu,

    id. As. 2, 4, 83:

    nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

    Ter. Ad. 3, 3, 68:

    tam es tu judex quam ego senator,

    Cic. Rab. Post. 7, 17:

    tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

    id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

    tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 86:

    qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

    Cic. Off. 1, 7, 23. —

    Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

    Cic. Off. 3, 8, 35. —
    E.
    With quasi in place of quam:

    tam a me pudica est quasi soror mea sit,

    Plaut. Curc. 1, 1, 51. —
    F.
    Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

    quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

    Plaut. Poen. 1, 2, 138:

    magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

    id. Bacch. 5, 1, 5:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    id. As. 1, 3, 6:

    quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

    Lucr. 4, 999:

    quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

    id. 5, 453:

    tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

    Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

    quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

    Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

    verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

    Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

    quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

    Plaut. Trin. 4, 2, 19.—
    G.
    Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

    the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

    Cato, R. R. 64 (65):

    oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

    id. ib. 64 (65):

    quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

    id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

    quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

    Plaut. Aul. 2, 2, 59:

    quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

    Ter. Heaut. 5, 2, 44:

    quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

    id. Ad. 3, 4, 56:

    quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

    Varr. R. R. 2, 9:

    quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

    Sall. J. 31, 14. —
    H.
    With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

    nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

    Plaut. Mil. 4, 7, 26:

    tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

    id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).
    II.
    With a comp. clause understood.
    A.
    With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

    quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

    Cic. Off. 1, 21, 73:

    cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

    id. Tusc. 3, 1, 1:

    nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

    id. ib. 1, 23, 55:

    non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

    id. Ac. 2, 4, 10:

    sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

    Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

    sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

    Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

    bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

    Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

    tam gratia'st,

    id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

    nolo tibi molestos esse nos,

    id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—
    B.
    With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.
    1.
    With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

    equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

    id. Most. 1, 3, 29:

    ordine cum videas tam certo multa creari,

    Lucr. 5, 735:

    deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

    id. 5, 12:

    quorsum igitur tam multa de voluptate?

    Cic. Sen. 12, 44:

    ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

    id. Tusc. 1, 42, 100:

    inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

    id. Fin. 2, 23, 77:

    quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

    as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

    tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

    id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

    ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

    id. Ac. 2, 21, 68:

    tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

    at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

    supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

    Liv. 39, 31, 14:

    tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

    Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

    qui tam crudelem tyrannum occideret,

    id. 3, 1, 2:

    ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

    id. 3, 2, 7:

    tam contraria est pestis,

    Plin. 8, 38, 57, § 136:

    tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

    id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

    tamne indignus videar?

    Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

    nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

    of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—
    2.
    With advv.:

    alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

    Plaut. Capt. 1, 2, 37:

    quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

    id. Am. 1, 3, 4:

    unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

    Ter. Phorm. 3, 3, 1:

    quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

    Lucr. 5, 559:

    jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

    Cic. Tusc. 1, 6, 12:

    ista tam aperte et per versa et falsa,

    id. Ac. 2, 18, 60:

    cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

    id. Sen. 5, 13:

    me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

    id. Tusc. 2, 5, 14:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    id. Fin. 5, 11, 31:

    an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

    as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

    nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

    id. Or. 1, 55, 274:

    quid tu, inquit, tam mane?

    id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

    quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

    id. ib. 1, 14:

    cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

    Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

    qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

    Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

    tam vesperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—
    3.
    With verbs:

    ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

    Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

    quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

    id. Cist. 1, 1, 55:

    quid tam properas?

    id. Pers. 4, 6, 11:

    cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

    Ter. Ad. 5, 7, 21:

    age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

    id. Heaut. 5, 5, 8:

    non pol temere'st quod tu tam times,

    id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

    quam si explicavisset, non tam haesitaret,

    i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

    quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

    Plaut. Cas. 4, 4, 31:

    Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

    Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

    numquam ego te tam esse matulam credidi,

    Plaut. Pers. 4, 3, 72.—
    4.
    Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).
    (α).
    After hic:

    etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

    Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

    hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

    id. ib. 2, 2, 31, §

    77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

    id. Clu. 14, 42:

    haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

    id. Sest. 13, 31:

    in hoc tam exiguo vitae curriculo,

    id. Arch. 11, 28:

    hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

    id. Cat. 1, 5, 11:

    in hac tam clara re publica natus,

    id. Rep. 1, 19, 31:

    hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

    id. Par. 1, 2, 10:

    haec tam crebra Etruriae concilia,

    Liv. 5, 5, 8:

    in his tam parvis atque tam nullis,

    Plin. 11, 2, 1, § 2:

    quorsum haec tam putida tendant,

    Hor. S. 2, 7, 21:

    hac tam prospera pugna nuntiata,

    Curt. 3, 11, 16.—
    (β).
    After ille:

    ille homo tam locuples, tam honestus,

    Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

    44: illud tam grave bellum,

    Val. Max. 5, 6, ext. 1:

    ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

    id. 3, 2, 7.—
    (γ).
    After iste:

    tamenne ista tam absurda defendes?

    Cic. N. D. 1, 29, 81:

    ista admonitio tua tam accurata,

    id. Att. 6, 1, 20:

    quae est ista tam infesta ira?

    Liv. 7, 30, 15:

    iste tam justus hostis, tam misericors victor,

    Curt. 4, 10, 34.—
    (δ).
    After id ipsum:

    id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

    Liv. 1, 48, 9.—
    (ε).
    After tot:

    jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

    Cic. Ac. 2, 48, 147:

    tot tam valida oppida,

    Liv. 5, 54, 5:

    tot tam opulenti tyranni regesque,

    id. 25, 24, 13:

    inter tot tam effrenatarum gentium arma,

    id. 21, 9, 3:

    tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

    id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

    cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

    id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—
    (ζ).
    After hic talis:

    da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

    Cic. Fam. 16, 21, 3.
    III.
    As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).
    A.
    Without a negation ( = ita, adeo;

    rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

    Plaut. Rud. 3, 4, 51:

    quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

    Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

    ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

    Caes. B. C. 3, 36:

    tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

    id. B. G. 2, 21:

    tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

    Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

    tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

    id. ib. 16, 59:

    quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

    Val. Max. 1, 8, ext. 14:

    tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

    id. 3, 2, ext. 3:

    in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

    Quint. 10, 1, 83:

    (Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

    Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

    3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

    Plin. 10, 29, 43, § 82:

    ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

    Plin. Ep. 3, 14, 7.—
    B.
    With a negation, or in a question implying a negation.
    1.
    Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

    numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

    Ter. Hec. 1, 2, 33:

    non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

    Lucr. 6, 887:

    quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 50, 146:

    non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

    id. Fam. 6, 12, 1:

    nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

    id. ib. 6, 1, 3:

    non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

    id. Or. 2, 90, 365:

    non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

    id. Att. 13, 31, 1:

    nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

    id. Phil. 2, 15, 37:

    quis tam demens ut sua voluntate maereat?

    id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

    non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

    id. Ac. 2, 17, 53:

    non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

    Caes. B. G. 1, 44, 17:

    nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

    Sen. Ira, 2, 12, 3:

    nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

    id. Thyest. 619.—
    2.
    With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

    generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

    id. Pers. 4, 4, 34:

    an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

    id. Trin. 4, 2, 42:

    nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

    Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

    nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

    id. Sen. 7, 24:

    nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

    id. Div. 2, 58, 119:

    nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

    id. Sull. 27, 76:

    quae est anus tam delira quae timeat ista?

    id. Tusc. 1, 21, 48:

    ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

    id. N. D. 3, 16, 41:

    sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

    id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

    neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

    Caes. B. C. 1, 21:

    in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

    Liv. 25, 18, 3:

    ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

    Nep. Milt. 8, 4:

    ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

    Sen. Thyest. 196. —
    3.
    With a negation, followed by quin ( = ut is non;

    class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

    Plaut. Merc. 2, 3, 27:

    nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

    id. Pers. 4, 6, 8:

    nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

    id. As. 5, 2, 94:

    numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

    Ter. Heaut. 1, 1, 15:

    nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

    id. ib. 4, 2, 8:

    ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

    numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

    id. ib. 2, 4, 43, §

    95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

    id. Fam. 6, 1, 7:

    ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

    Nep. Alcib. 6, 4.
    IV.
    Tam, ante-class., sometimes = tamen:

    antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

    Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

    etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

    Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

    tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

    id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.
    V.
    In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

    Tam modo, inquit Praenestinus,

    Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

    Lewis & Short latin dictionary > tam

Страницы

См. также в других словарях:

  • quam diu — (ˈ)kwämˈdē(ˌ)ü adverb Etymology: Latin, so long as : so long as; specifically : during good behavior usually used of the tenure of a judge …   Useful english dictionary

  • Diu satis — (Lat.: Lange genug) ist eine Enzyklika von Papst Pius VII., mit der er am 15. Mai 1800 die „Rückkehr zu den Prinzipien des Evangeliums“ forderte. Diese Enzyklika verfasste er im Exil der Abtei San Giorgio Maggiore in Venedig, welche unter… …   Deutsch Wikipedia

  • Nihil turpius est quam grandis natu senex, qui nullum aliud habet argumentum, quo se probet diu vixi… — Nihil turpius est quam grandis natu senex, qui nullum aliud habet argumentum, quo se probet diu vixisse, praeter aetatem. См. Спрашивай не старого, спрашивай бывалого …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Vineam quam plantavit — (latín: El viñedo (que el Señor) ha plantado) Carta encíclica del papa Pío VII Il trionfo …   Wikipedia Español

  • Vineam quam plantavit — ( „Der bepflanzte Weinberg…“) ist eine Enzyklika von Papst Pius VII., die am 12. Juni 1817 veröffentlicht wurde. Der Papst kündigte, nach der napoleonischen Herrschaft, die Wiederherstellung der Diözesen in Frankreich an und schlägt den Aufbau… …   Deutsch Wikipedia

  • Lernen — 1. As (wenn) dü lernst, Chasergüt. (Jüd. deutsch. Warschau.) Wortspiel mit Chaser = Schwein, und dem Zeitworte chasern = wiederholen. 2. Bat me lärt hiät, dat friet iäm kain Brot af. (Iserlohn.) – Woeste, 72, 184. 3. Bei was man ist, das lernt… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • Leben (Verb.) — 1. Allens, wat liewet, dat liewet gêrn. (Waldeck.) Holl.: Al, wat leven heeft ontvangen, gaat op losse en looze gangen. (Harrebomée, II, 19.) 2. Anders lebt man bei uns, anders zu Rom. 3. Aso lang man lebt, thur (darf) män nit reden; as män… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HIEROLOGIA Nuptialis — seu Benedictio, quae Sacrorum genus ab Hebraeis et Christianis, uti varia Sacra a Paganis, Nuptiis adhiberi solita est, magna cum religione. Et quidem, praeter sollennem Sponsalium benedictionem, deductioni in Thalamum seu ipsis Nuptiis, alia… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • GRAECIA — Europae reigo, olim omni disciplinarum genere excultissima (semper tamen levitatis, vanitatisque nomine male audiens, de quo postea) Cic. pro Flacco, Haec cuncta Graecia, quae fama, quae gloria, quae doctrina, quae plurimis artibus, quaeetiam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • KABBALA — Hebraeis dicta est lex non scripta, sed per traditionem πατροπαράδοτον ad posteros propagata; a voce Kibbel, i. e. accipere. Sentiunt enim, Verbum Dei s. Legem, iam ab ipsis Mosis temporibus duplicem esse, unam scripto traditam, quam vocant Thora …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»